In rook opgegaan
Zie je het voor je, zo’n zware glazen Amstel-asbak op een Perzisch kleedje in een traditioneel bruin café? Ruik je die geur van verschaalde rook en bier? Vandaag de dag tref je dit tafereel nergens in Nederland meer aan. Binnen roken in de horeca is, na een lange gedoogtijd met speciale rookruimtes, sinds 1 juli 2011 verboden.
Roken was ooit onlosmakelijk, zo leek het althans, verbonden met de bruine-kroegcultuur. Geen biertje zonder sigaret, dat motto gold tot aan de instelling van het rookverbod voor veel mensen.
Alcohol en tabak: een ‘gouden’ paar
Alcohol en tabak vormen een eeuwenoude combinatie. Op geschilderde kroegscènes van Hollandse meesters zit ergens in een hoek altijd wel een man met zo’n lange witte Goudse pijp. En je hoort het vaak van mensen die proberen met roken te stoppen: de verleiding om een sigaret op te steken, is het grootst tijdens een avondje uit met veel drank. Dat komt omdat zowel het gebruik van nicotine als alcohol leidt tot dopamine-afgifte in het beloningscentrum van de hersenen. Dat zorgt voor een prettig gevoel.
Opschudding
Het dreigende rookverbod zorgt destijds vooral voor opschudding onder rokende cafébezoekers; rookvrije restaurants kunnen op meer begrip rekenen de combinatie roken en (uit) eten kan maar weinigen bekoren. Horeca-ondernemers vrezen voor omzetdaling en zelfs faillissementen. Dat valt nogal mee, zo meldt een nieuwsbericht uit 2008: ‘Het aantal cafés en restaurants dat failliet ging, nam niet toe, maar af. De bieromzet daalde licht. Brouwer Heineken, bierleverancier, huisbaas en hypotheekverstrekker van veel cafés, heeft hetzelfde beeld. In landen waar het verbod eerder werd ingevoerd zag de grootste bierproducent van West-Europa ook eerst een omzetdaling. De verkoop trok later aan.’
Gezondere leefstijl
En zo geschiedt het ook in Nederland. Maar er is meer aan de hand: in de jaren 0 vindt een maatschappelijke omschakeling plaats naar een algemeen gezondere leefstijl, naar preventie in plaats van ziektebestrijding. Heineken start in 2001 de wereldwijde campagne Enjoy Heineken responsibly, die alcoholmisbruik ontmoedigt en áánmoedigt op gepaste momenten met mate van bier te genieten. Heineken is zijn tijd vooruit: pas in 2014 wordt in Nederland de verkoop van alle alcoholhoudende dranken aan én het gebruik door jongeren onder de 18 bij de wet verboden.
Rook- én alcoholvrij
En zo is met de Amstel-asbak alweer een relikwi van een verloren tijdperk in de Heineken Collection bijgezet. Gelukkig is het verschijnsel bruine kroeg niet helemaal verdwenen. Je kunt er in de meeste steden nog steeds van genieten: rookvrij, met voor wie wil een Heineken 0.0.