INFO
Amstel-speldje
1920-1940
metaal, email
5,5 x 1 cm
en
Button
Kunststof, metaal
0,5 x 5,5 cm
De A van Amstel
Het heeft zo’n elegant design, dit geëmailleerde speldje voor op de revers van een colbert. Het stamt uit de tijd tussen de wereldoorlogen, toen de mannen nog hoeden en petten droegen en alle vrouwen gekleed gingen in een knielange rok.
Het embleem is stijlvol vormgegeven in statig koningsblauw. Je vindt een vergelijkbaar gestileerde A overigens nog altijd in de marmeren mozaïekvloer van het oude Amstel-hoofdkantoor aan de Mauritskade - nu de modedivisie van de Hogeschool van Amsterdam.
Sparen of winnen
Dit gebouw is ontworpen rond 1930, ongeveer in dezelfde periode als de speld. Met twee jonkheren als oprichters was Amstel toen nog een echt ‘heren’-biermerk. Het thuisgebruik van Amstel-bier kwam in Nederland net van de grond. Om de verkoop via winkels te stimuleren, zette Amstel allerlei verleidingstactieken in. Misschien spaarden consumenten punten voor dit speldje of was het een van de prijzen bij een wedstrijd. Bij aankoop zomaar artikelen weggeven, zoals nu in supermarkten gebeurt, was toen ondenkbaar.
A van anarchy
De button met het (inmiddels rood-witte) Amstel-logo en de tekst Krek Wak Wou dateert van een halve eeuw later. Het fenomeen, een goedkoop aluminium schijfje met een gedrukte afbeelding op papier onder een plastic beschermlaagje, ontstond in de jaren 80. Je zag ze met punk-, reggae-, new wave- en popartiesten, maar vooral met actiekreten: Ban de Bom!, Kernenergie nee bedankt! of de A van anarchy. Toenmalige jongeren bedekten er soms hun complete jasje mee.
Van heren naar jongeren
edrijven grepen de button gretig aan als drager van uiteenlopende reclamekreten. ‘Krek wak wou’ is Brabants dialect voor ‘Net wat ik wilde’; hoogstwaarschijnlijk heeft deze button iets te maken met carnaval. Sindsdien passeerde bij Heineken én Amstel een lange reeks aan verleidingsartikelen, waarbij de focus verschoof van speldjes naar hoofddeksels - beter zichtbaar bij voetbalwedstrijden. Sparen en winnen gebeurt nog steeds, al steeg de objectwaarde mee met de verwachtingen van de consument: was die in de jaren 90 nog tevreden met een cd-kratje, recent beloonde Heineken de winnaar van de 0.0-wedstrijd met een professionele Vuelta-racefiets.