INFO
Betaalbak
't Delftsche Huys
1981-1990
aardewerk, rubber
h 6,3 x b 11,5 x d 23 cm
Biljarters aan het bier
Oude tijden herleven met deze ‘betaalbak’ in de vorm van een biljart. Want: wie heeft er de laatste jaren nog kleingeld op zak? Waar zijn de bruine cafés gebleven, waar altijd zo’n uittelbakje op de toog stond? En waar in de achtergrond mannen met opgestroopte hemdsmouwen gehuld in sigarenrook een potje speelden op het groene laken?
Simpelweg uit het straatbeeld verdwenen - evenals de associatie van het biljartspel met Amstel Bier. Gelukkig bleven dit soort reclamevoorwerpen bewaard in de Heineken Collection: een prijsbeker, een prijs in de vorm van een biljart met ballen, een Amstel-biljartbal en een biljartboekje met spelregels. Maar waar kwam die connectie eigenlijk vandaan?
Romantisch verhaal
Het verhaal gaat dat het cirkelvormige, rood-met-witte Amstel-logo zou zijn afgeleid van het biljartspel, omdat de oprichters dat graag speelden. De website van Amstel heeft er een romantisch verhaal over:
In Amsterdam trouwde Charles de Pesters met Petronella, de zus van Johannes van Marwijk Kooy. Charles en zijn zwager raakten goed bevriend en zijn samen uit vriendschap begonnen met het brouwen van bier. Johannes was 23 jaar toen hij samen met zijn boezemvriend Charles Brouwerij De Amstel oprichtte. Charles en Johannes speelden graag biljart. De rode en witte bal zie je nog altijd terug in het Amstel Logo.
Rood-wit
Maar volgens anderen ziet het zogeheten bull’s eye-logo, ontworpen in 1952, er simpelweg zo uit vanwege het verband tussen rood-wit en Amsterdam: de stad waar De Pesters en Van Marwijk Kooy hun brouwerij in 1870 oprichtten. Die theorie komt overeen met de kleurkeuze voor Heinekens vroegste, rood-witte flesetiketten voor bier gebrouwen in zijn eerste Amsterdamse brouwerij, de Hooiberg. De associatie met biljart is mogelijk pas ontstaan na het verschijnen van het Amstel-spelregelboekje in 1955, waarbij het logo op de kaft als ‘biljartbal’ is afgebeeld.
Vriendschap
Ongetwijfeld hadden heren Pesters en Van Marwijk Kooy werkelijk een voorkeur voor biljart en ook het feit dat ze behalve zwagers ook beste vrienden waren, zal niet overdreven zijn. ‘Echte’ mannen en hun vriendschappen waren bruikbare ingrediënten voor de storytelling rondom biermerk Amstel, zoals die tot ver in de jaren 1960 in reclames overheerste. Daar kwam onder invloed van het feminisme langzamerhand verandering in. De typische ‘mannendingen’ kregen gezelschap van ‘vrouwendingen’ - en tegenwoordig wordt daartussen liefst zo min mogelijk onderscheid gemaakt.
I am what I am
De vriendschap is altijd de gemene deler gebleven.Via die invalshoek werd inclusiviteit een belangrijk thema voor Amstel. Bijvoorbeeld in de positionering van het merk in Brazilië, waar Amstel zich sterk maakt voor de emancipatie van de LHBTQI+-gemeenschap, onder meer via de campagne I am what I am (2021).