Wie kent ‘m nog: de prikklok? Dit degelijke Duitse exemplaar was hoogstwaarschijnlijk in gebruik bij de Heineken-brouwerij in Den Bosch. Het mechanische apparaat registreerde wanneer een personeelslid binnenkwam en weer wegging. Daartoe stak de werknemer een kartonnen kaart in de opening en draaide aan de hendel voor een stempel van datum en tijd. Daarna ging de prikkaart terug in het kaartenbord. 
 
Zo’n prikklok bevond zich bij de toegang naar de werkruimte of afdeling. Heineken hanteerde aparte systemen voor het personeel van de brouwerij en dat in de kantoren. De prikklok is een fenomeen uit de tweede helft van de 19de eeuw, de bloeitijd van de industrialisatie. Ruim een eeuw lang bleef het apparaat een vertrouwd verschijnsel, eerst in fabrieken en later op de werkvloer van vrijwel alle grote bedrijven.

Controle

Zo hielden werkgevers gemakkelijker zicht op het doen en laten van hun personeel, wat zeker in grote fabrieken met talloze arbeiders nogal een uitdaging was. Een foto van een prikklokcontrole bij Heineken Rotterdam bewijst dat ze het in- en uitklokken bovendien goed in de gaten hielden. Iets wat toen volkomen was geaccepteerd, ook bij de werknemers zelf.