INFO
Het sluiten van de cirkel
Jan Hendrik Wolkers (1925-2007)
1996
Offsetlithografie op papier, 6/350
h. 98 x b. 69 cm (dagmaat)
Een echte Wolkers
Het is een echte, zo bewijst de signatuur rechtsonder: ‘Jan Wolkers '96’. Eén van de 350 exemplaren van de offsetdruk die Jan Hendrik Wolkers (1925-2007) maakte in opdracht van Royal Sens. De titel Closing the circle verwijst naar het ‘ronde’ 100-jarige jubileum van deze Rotterdamse etikettenproducent (sinds 1896), maar vooral naar haar activiteiten op het gebied van hergebruik in de verpakkingsindustrie.
Grafiek van Jan Wolkers is zeldzaam en hij werkte al helemaal zelden voor commerciële partijen. In 1993 maakte Wolkers twee zeefdrukken in opdracht van de Graafschapsbode – ter financiering van een door hem te ontwerpen vredesmonument voor de gemeente Doesburg. Toen de kunstenaar-schrijver in 1995 zeventig werd, publiceerde Uitgeverij Noord-Holland Winterbeelden: twaalf zeefdrukken en evenzoveel gedichten van Wolkers’ hand, te koop in Kunstcentrum Zaandam.
Symbolisch
En dan vraagt Royal Sens Wolkers in 1996 om een symbolische verbeelding van haar recyclingbeleid. Qua gedachte zal dit zeker hebben aangesloten bij Wolkers’ passie voor natuur en milieu. Zijn offsetlitho dient als jubileumgeschenk voor goede klanten. Ook voor Heineken dat, hoe toepasselijk, een ‘circulaire’ relatie met Royal Sens heeft. Zo drukt Sens Label enerzijds nieuwe etiketten voor Heineken, terwijl anderzijds de oude etiketten worden gerecycled. Dat gaat zo: in de brouwerijen in Zoeterwoude, Den Bosch en Wijlre (Brand) worden de labels van ‘natsterk papier’ tijdens de reiniging van teruggekomen bierflessen afgeweekt, liggen vervolgens enkele weken in de opslag en gaan dan naar de Nederlandse vestiging van Scott/Page, dat ze verwerkt tot tissues en toiletpapier.
Van etiket tot baksteen
In datzelfde jubileumjaar komt er een nieuwe toepassing bij: afgeweekte Heineken-etiketten uit de brouwerij in Den Bosch gaan voortaan naar … de baksteenindustrie. In een speciaal gebouwde fabriek in Heerlen bewerkt Royal Sens’ eigen onderneming Label Chain de etiketten tot snippers, die baksteenfabrikant Poriso in het nabijgelegen Brunssum verwerkt in bakstenen voor binnenmuren. De papiersnippers, een alternatief voor de gangbare vulstof zaagsel, verbranden in de hoog gestookte ovens uit het klei-mergelmengsel, waardoor de typerende gaatjes in deze poreuze baksteen ontstaan. Geen complete kringloop weliswaar, maar toch: een (vroege) stap in de richting van de circulaire economie – met Wolkers’ Closing the circle als welverdiende aanmoediging.
Sinds 2012 zijn alle etiketten op de bierflesjes van Heineken van kunststof gemaakt. De papierrecycling droogde vervolgens op. De flessen zelf worden nog altijd ingenomen en hergebruikt, maar voor plastic etiketten is de cirkel vooralsnog niet gesloten.