INFO
Koninklijke Stempelfabrieken Posthumus, Stempel H.B.M. in ster
1930-1950
messing, hout
10 x 3,2 x 3,5 cm
Sterrenstempel
In ons tijdperk van e-mail en online-authenticatie zou je het bijna vergeten: nog niet eens zo heel lang geleden gebeurde op kantoor vrijwel alles handmatig met… stempels. Ondertekening, datering, controle en toestemming;, bijna voor iedere administratieve handeling bestond een afdruk. Dit logostempel komt uit het bezit van de heer J. Sluijter, die vanaf 1932 werkzaam was bij Heineken Amsterdam.
Als kassier werkte Sluijter zich dagelijks door een berg papieren documenten heen die gedateerd, gelezen, doorgestuurd, gecheckt, beantwoord dan wel gearchiveerd dienden te worden. Dat proces was enigszins ‘geautomatiseerd’ met behulp van stempels en inktkussens. Elke min of meer belangrijke persoon, zeker de kassier, had die tijd bovendien een stempel met de eigen naam.
Magisch
Op dit stempel staat het logo van Heineken’s Bierbrouwerij Maatschappij NV: een vijfpuntige ster met daarin de afkorting ‘H.B.M.’. De ster verscheen voor het eerst op een Heineken-bieretiket van de exportfles in 1884. Grondlegger Gerard Adriaan Heineken koos voor een ster als verwijzing naar een oud alchemistisch symbool, de Brauernstern, maar dan met vijf punten. Volgens de hedendaagse interpretatie stonden er vier voor de ingrediënten gerst, hop, water en gist en de vijfde voor de magie van het brouwen. Op de ovale etiketten van de vroegste Heineken-reclame, eind 19de eeuw, is de ster wit met zwarte contouren, met het handelsmerk HBM erin exact zoals dit stempel.
Wit-rood-wit
Op de etiketten transformeerde de opvulling van de Heineken-ster in de loop der tijd van wit naar rood en terug. Op het rechthoekige etiket dat Heineken in 1931 voor de Nederlandse markt introduceert, staat de ster in het rood, met iets langere ‘benen’. De bedrijfsnaam werd ingekort tot ‘Heineken’s’, eerst mét en later zonder hoge komma, al bleef de afkorting H.B.M. in de ster nog een tijdje behouden. Na de Tweede Wereldoorlog veranderde Heineken de ster in Nederland naar wit, met een onopvallend rood randje. Of meneer Sluijter zijn zwarte stempelinkt toen verruilde voor frivool rood vermeldt het verhaal helaas niet.
In 1954 kreeg Heineken een compleet nieuw logo en werd het sterrenstempel een curiositeit. Zijn eigenaar zag nog vele nieuwe stempels komen en gaan: hij ging pas in 1995, na 63 jaar trouwe dienst, met pensioen.